Kerkenpad of Kroegentocht

Artikel in Reformatorisch Dagblad  

KERKENPAD OF KROEGENTOCHT.

Over de koers van het CDA.

Arie Oostlander. 18-06-2010.

Wat deden we fout dat we zo verloren hebben. Net als in 1994 is dat een vruchtbare vraag. Zo’n nederlaag heeft vele oorzaken. Sommige schijnbaar banaal: ‘geen zin om te gaan stemmen’. Dat is trouwens een veel belangrijker oorzaak dan overloop naar andere partijen. Het CDA heeft zijn sympathisanten niet kunnen motiveren om uit de stoel te komen. De CDA-vertegenwoordigers waren vaak te zeer onder de indruk van het populistisch geweld van de PVV. Ze neigden tot een beetje meelopen om van het politiek klimaat te profiteren. Ontrouw aan de eigen kiezers is echter niet wervend.

Een andere groep ziet in Wilders iemand die, hoe dan ook, het christendom verdedigt tegen de islam. Ouderen onder ons weten nog van Abraham Kuyper die art. 36 NGB schrapte waarin de overheid werd opgewekt om ‘de valse godsdienst te weren’. Die bevoegdheid kwam de overheid niet toe, zei Kuyper die wist van de vervolging van de Afgescheidenen. Dit is de achtergrond voor de verhouding tussen het CDA en nieuw opgekomen religies. Als gelovigen begrijpen we die mensen beter dan de niet-gelovigen die godsdienst sowieso eng vinden en diep teleurgesteld zijn dat na het in de hoek drukken van het christendom nu opnieuw een (ongewoon intensief beleefd) geloof zijn plaats op het publieke terrein inneemt. Voor kerken en christenen reden om zich opnieuw te bezinnen. Lees de Koran en je weet weer waarom je christen bent.

In de recente geschiedenis leidde verwarring van overheids en kerkelijk mandaat tot ‘zuiveringen’ in Bosnië. De Servisch-orthodoxe Karadzic kreeg daarvoor de eretekenen behorend bij de titel ‘verdediger van het geloof’ omgehangen door de bisschop van Kreta.

In de PVV zien we een vaag, gelukkig nog niet gewelddadig, aftreksel van het machtspolitiek gebruik van het begrip christendom dat ook bij deze partij tot zuiveringen aanzet. Het PVV program baseert zich bepaald niet op christelijke inspiratie. Het marginaliseren en beledigen van minderheden staat haaks op het Evangelie.

Dit is voor het CDA een veel belangrijker thema dan de aftrekbaarheid van de hypotheekrente voor welgestelden, een thema waardoor de verkiezingsstrijd geseculariseerd is. Wij moeten zelf bepalen wat de echte zwaartepunten van de politiek zijn en dat niet aan anderen overlaten. Dat profileert de partij als een christelijk geïnspireerde. J.P.Balkenende is acht jaar geleden goed begonnen met het centraal stellen van normen en waarden. Helaas werd dat meer uitgewerkt in de richting van de burgerlijke moraal en onvoldoende in het politieke beleid. Daardoor kon de Europese Integratie en Ontwikkelingsamenwerking in de verdrukking komen. Bij beide gaat het om ‘kinderen van de christen-democratie’. Zonder principes als verzoening, vertrouwen, gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, lotsverbondenheid en naastenliefde zijn die thema’s moeilijk denkbaar. Op sociaaleconomisch gebied viel het verwijt van neoliberalisme, verwaarlozing van het Rijnlandse model (waar christen-democraten veel in geïnvesteerd hebben) ten bate van het Angelsaksische model.

Het kan niet worden betwist dat het CDA tal van zwaargewichten aan het vorige kabinet geleverd heeft. Mensen die weet hebben van principes. Op thema’s als verantwoordelijkheid voor de internationale rechtsorde en de noodzaak om financiële problemen niet af te wentelen naar volgende generaties heeft het CDA krachtig voet bij stuk gehouden.

Hoe nu verder? Alom wordt gevraagd om goed naar de kiezer te luisteren. Prima, vooral als gesproken wordt vanuit het betere ik en niet vanuit het zelfzuchtige; als in de kerk wordt geluisterd in plaats van in de kroeg. Op een christelijke partij stem je niet primair omdat die zo goed voor de belangen en de portemonnee van zijn achterban zorgt. De partij komt op voor een waardig leven van de minder bedeelden. Voor minderheden die in hun grondrechten en in hun gewetensvrijheid bedreigd worden. Een christelijke partij voelt zich verantwoordelijk voor een rechtvaardige internationale orde. Tegenover de verre naast past geen Kaïns houding van ‘ben ik mijns broeders hoeder’. Gelovige staatslieden hebben het waagstuk ‘Europa’ ondernomen.

Dat VVD en PVV staan op deze punten ver van het CDA. Het pamflet waarin de PVV zijn program samenvat maakt overigens de indruk het product van een kroegentocht te zijn. Het volgt zeker het kerkenpad niet. Zeer ter lering aanbevolen! Het CDA kan daar niets mee. Dat bouwt op een hechter fundament.

Het CDA zal helderder moeten maken dat zijn ‘grote verhaal’ recht overeind staat. De brede internationale traditie waarin de katholieke sociale leer, het christelijk sociaal denken en de christelijke (reformatorische) wijsbegeerte een prominente plaats hebben biedt veel aanknopingspunten voor antwoorden op nieuwe vragen. Door uit deze bron te putten kunnen politici hun intuïtie opscherpen. Kritische CDA-leden roepen daarom. Met zo’n appèl kunnen we wat.